Θρησκεία & Πίστη
Ορθόδοξη Πίστη
Η ερευνητική διάθεση των κατοίκων της Θάσου και το κριτικό τους πνεύμα, τους έσπρωξαν από τα αρχαία χρόνια στην αναζήτηση του «Θείου». Υπάρχει μια διαχρονική ευσέβεια των κατοίκων του νησιού, που αποδεικνύεται από πλήθος παλαιοχριστιανικών ναών, που είναι κτισμένοι πάνω σε ερείπια αρχαίων ναών. Την ευσέβεια αυτή και τη θρησκευτική πίστη, μαρτυρούν και τα 60 περίπου εξωκλήσια που υπάρχουν στο νησί, αριθμός αρκετά μεγάλος σε σχέση με το μέγεθός του.
Η γεωγραφική θέση του νησιού απέναντι από το Άγιο Όρος, ήταν επίσης ένας σημαντικός λόγος που συνέβαλε στην ενίσχυση της θρησκευτικότητας των Θασίων. Από το 1287 μέχρι το 1926, έχουμε Αγιορείτικα μετόχια και την παρουσία αγιορειτών μοναχών στο νησί. Επίσης, πολλοί Θάσιοι λόγιοι, μετέβαιναν στο Άγιο Όρος και μετέφεραν τις αγιορείτικες παραδόσεις στο νησί που αφομοιώνονταν από τους ευσεβείς κατοίκους.
Στα νεώτερα χρόνια, η θρησκευτικότητα των κατοίκων του νησιού μας, αποδεικνύεται με πολλούς τρόπους και κυρίως με την ενεργή συμμετοχή τους σε ένα πλήθος θρησκευτικών εκδηλώσεων: λειτουργίες, ευχέλαια, αγιασμοί, λιτανείες, τελετές μεταφοράς και προσκυνήματος αγίων λειψάνων στο νησί από το Άγιο Όρος, αλλά και προσφορές, τάματα που ξεκινούν από τη δωρεά χρηματικών ποσών για την ανέγερση ναών, ή τμημάτων τους, μέχρι και τη διάθεση ολόκληρων περιουσιακών στοιχείων στη μνήμη των προστατών αγίων τους. Εκεί όμως που το θρησκευτικό πνεύμα συναντά τη γνήσια λαϊκή ψυχή, είναι στα πανηγύρια, που γίνονται σε κάθε χωριό σε κάθε εκκλησία, ή ξωκλήσι κι αποτελούν βασικές εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής αφού είναι συνδεδεμένα με τις θρησκευτικές γιορτές που δεν είναι και λίγες μέσα στο χρόνο.
Πανηγύρια
Κάνουμε εδώ ιδιαίτερη αναφορά στα πανηγύρια της Θάσου, γιατί αποτελούν έντονο δείγμα της θρησκευτικότητας των κατοίκων. Οι λαϊκές αυτές συναθροίσεις, λαμβάνουν χώρα καθόλη τη διάρκεια του χρόνου, σε όλα τα χωριά της Θάσου, για δύο βασικά λόγους: για να τιμηθεί η μνήμη του Αγίου που γιορτάζει, αλλά και για την συμμετοχή στο γνήσιο λαϊκό γλέντι. Είναι μια ευκαιρία για εκδήλωση της θρησκευτικότητας και της κοινωνικοποίησης μέσα από τη συμμετοχή, το χορό και το τραγούδι.
Το τελετουργικό είναι βασικά το ίδιο παντού. Μετά τη θεία λειτουργία, στον προαύλιο χώρο του ναού συγκεντρώνονται οι πιστοί. Εκεί μοιράζεται δωρεάν το κλουμπάνι, ή κουρμπάνι. Πρόκειται για κοκκινιστό κρέας που ετοιμάζεται από το πρωί σε μεγάλα καζάνια έξω από το ναό και συνοδεύεται από πλιγούρι, ή ζυμαρικό. Όλοι οι προσκυνητές σπεύδουν να το προμηθευτούν, μιας και πιστεύουν ότι παίρνουν με αυτό τον τρόπο τη θεία χάρη. Συνδέεται όμως αυτό το έθιμο, με τη διάθεση για προσφορά και φιλανθρωπία στη μνήμη του Αγίου. Παρέες παρέες συγκεντρώνονται οι πιστοί και γευματίζουν σε μια ατμόσφαιρα χαράς και γιορτής, μέσα στα πλαίσια πάντα της κοσμιότητας και της θρησκευτικής ανάτασης που απαιτεί η περίσταση. Μη χάσετε την ευκαιρία να παρευρεθείτε σε μια τέτοια λαϊκή εκδήλωση.
Τα πανηγύρια στη Θάσο από την αρχή του χρόνου και με τη σειρά που λαμβάνουν χώρα είναι τα εξής:
Τα Θεοφάνεια γιορτάζονται σε όλες τις παραθαλάσσιες περιοχές στη Θάσο.
Μετά τα Φώτα στην εκκλησία του Αγ. Ιωάννη στον Πρίνο. Η μπάντα του Δήμου Θάσου και πλήθος κόσμου συμμετέχει στον εορτασμό της μνήμης του.
Στη μνήμη του Αγίου Γεωργίου του Χοζεβίτη στο Καζαβίτι.
Στη μνήμη του Αγ. Αντωνίου στον Ποτό Θάσου.
Στο ορεινό χωριό του Κάστρου τιμούν τη μνήμη του Αγ. Αθανασίου.
Της Υπαπαντής του Κυρίου στη Σκάλα Καλλιράχης.
Τιμούν τον Αγ. Χαράλαμπο στη Σκάλα Παναγίας αλλά και στο Μικρό Καζαβίτι.
Το 2023 η Κυριακή του Πάσχα θα είναι στις 16 Απριλίου.
Κάντε κλικ εδώ για να μάθετε τι ιδιαίτερο προσφέρει το Θασίτικο Πάσχα.
Των Αγίων Αποστόλων γίνεται μεγάλο πανηγύρι στην ομώνυμη εκκλησία στο Μεγάλο Καζαβίτι και στο Λιμένα.
Η μνήμη του Προφήτη Ηλία γιορτάζεται στη Σκάλα Σωτήρος.
Η Αγία Παρασκευή γιορτάζεται στη Σκάλα Ραχωνίου, Σκάλα Παναγίας και στο Θεολόγο.
Γιορτάζεται η μνήμη του Αγίου Παντελεήμονα, με τη μεταφορά της εικόνας του από το Μικρό Καζαβίτι στο μοναστήρι του Αγίου πάνω στο βουνό.
Η Μεταμόρφωση του Σωτήρα μας Χριστού. Γιορτάζει το χωριό Σωτήρας.
Γιορτάζεται η μνήμη της μητέρας του Χριστού στην Παναγία στο Ραχώνι, στο Μοναστήρι της Παναγούδας στις Μαριές Θάσου, στον Ποτό και στην Παναγία Θάσου.
Η μνήμη του Αγ. Ιωάννη γιορτάζεται στο ξωκλήσι του Aγίου που βρίσκεται πάνω στο βουνό στον Πρίνο.
Στην εκκλησία στο Θεολόγο η μνήμη της Αγίας Παρασκευής.
Ο Άγιος Δημήτριος γιορτάζεται στο Θεολόγο, στο εκκλησάκι στον Πρίνο Θάσου, στα Καλύβια Λιμεναρίων και στο Λιμένα.
Τα εισόδια της Θεοτόκου στην Ποταμιά Θάσου.
Η μνήμη του Αγ. Νικολάου γιορτάζεται στο Λιμένα, στην Καλλιράχη, στον Πρίνο, στο Ραχώνι, στα Λιμενάρια και στον Ποτό.
Γιορτάζεται η μνήμη του Αγίου Ελευθερίου στα Λιμενάρια.
Πάσχα στη Θάσο
Το Πάσχα στη Θάσο αποτελεί μια ιδιαίτερα ξεχωριστή περίοδο αναγέννησης για το νησί αφού σηματοδοτεί και την αρχή της τουριστικής περιόδου. Έτσι όλος ο τόπος, θαρρείς και φοράει τα καλά του για να υποδεχτεί τους επισκέπτες του, που θα έρθουν από κάθε γωνιά του κόσμου για να τους μυήσει απλόχερα στις ομορφιές του.
Ο καλός καιρός και το ήπιο κλίμα του νησιού, βοηθούν τους κατοίκους να αρχίσουν και να ολοκληρώσουν τις δραστηριότητές τους. Τα περισσότερα ξενοδοχεία ανοίγουν, τα καταλύματα ανακαινίζονται και φρεσκάρονται, οι ταβέρνες προμηθεύονται φρέσκα προϊόντα για την ετοιμασία των ντόπιων σπεσιαλιτέ.
Οι νοικοκυρές καθαρίζουν και φροντίζουν τα σπίτια, απομακρύνουν τα ξερά χόρτα από τις αυλές, οι γλάστρες γεμίζουν με φρέσκα λουλούδια, τα μπαλκόνια στολίζονται με αυτά, οι πασχαλιές ανθίζουν. Τα σοκάκια και τα πεζοδρόμια έξω από τα σπίτια, βάφονται με λευκό ασβέστη, «ασπρίζονται» όπως έλεγαν παλιά, προκειμένου να αναδειχτεί η καθαριότητα, η νοικοκυροσύνη και το φιλόξενο πνεύμα των κατοίκων απέναντι στους επισκέπτες. Υπάρχει σε κάθε γωνιά του νησιού ένας οργασμός δραστηριοτήτων, που δεν κάνει με τίποτα όμως τους κατοίκους του, να ξεχνούν την θρησκευτική κατάνυξη που επιβάλλει, η μεγαλύτερη ίσως γιορτή των ορθόδοξων χριστιανών.
Η Λαμπρή, το Πάσχα, η Ανάσταση του Κυρίου γιορτάζεται εδώ όπως και σε όλη την Ελλάδα με ένα ιδιαίτερο χρώμα. Ο κόσμος νηστεύει και προσδοκά την Ανάσταση. Οι εκκλησίες και τα μικρά ξωκλήσια είναι κατάμεστα από πιστούς όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Τη Μεγάλη Παρασκευή είναι η κορύφωση του πένθους για το θάνατο του θεανθρώπου. Τα παιδιά τριγυρίζουν στις αυλές και στα σοκάκια του χωρίου μαζεύοντας τα ωραιότερα άνθη για το στολισμό του Επιταφίου, ενώ το μεγάλο Σάββατο συγκεντρώνονται τα βαμμένα αυγά στις εκκλησίες για να προσφερθούν στους πιστούς το βράδυ της Ανάστασης. Και την Κυριακή του Πάσχα, μέρα χαράς και αγαλλίασης, ο οβελίας θυσιάζεται προς τέρψη και ευχαρίστηση των πιστών που συναγωνίζονται, για το ποιος θα πετύχει το καλύτερο ψήσιμό του. Ωστόσο κάποιες ιδιαίτερες εκδηλώσεις που θα περιγράψουμε αναλυτικά, δίνουν ένα ξεχωριστό τόνο που διαφοροποιεί γλυκά, τον όμορφο τούτο τόπο και δίνει ένα παραδοσιακό χρώμα και σε αυτή τη λαμπρή γιορτή. Ας τις παρακολουθήσουμε.
| Εκδηλώσεις | Το κάψιμο του Ιούδα Η μεταφορά της εικόνας Για βρέξε Απρίλιμ' | ||
Εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας
Το κάψιμο του Ιούδα
Την Κυριακή του Πάσχα ένα ξεχωριστό λαϊκό δρώμενο αναβιώνει στο ορεινό χωριό της Παναγίας Θάσου. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού συμμετέχουν στο «κάψιμο του Ιούδα». Το ομοίωμα του Ιούδα που κατασκευάζεται με μεγάλη επιμέλεια, το τοποθετούν πάνω σε ένα γαϊδουράκι και το περιφέρουν στους δρόμους του χωριού. Ακούγονται περιπαιχτικά σχόλια για το μαθητή του Χριστού και την αποτρόπαια πράξη της προδοσίας του.
Η πομπή καταλήγει στην εκκλησία του χωριού όπου και τυλίγουν το ομοίωμα με κλαδιά συκιάς, συμβολισμού του δέντρου της προδοσίας. Την ώρα που οι καμπάνες της εκκλησίας του χωριού χτυπούν αναγγέλλοντας το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης του Κυρίου, οι παρευρισκόμενοι βάζουν φωτιά στο ομοίωμα. Η αναβίωση του εθίμου και η ξεχωριστή ατμόσφαιρα που δημιουργείται θα σας ενθουσιάσει. Αν βρίσκεστε στην περιοχή ανήμερα το Πάσχα αξίζει να το παρακολουθήσετε.
Η μεταφορά της εικόνας
Για τους κατοίκους του Θεολόγου και των γύρω περιοχών, ο Αρχάγγελος Μιχαήλ ήταν πάντα ο «Άγιός τους». Σε αυτόν προσέτρεχαν για ανακούφιση και παρηγοριά. Τις μέρες του Πάσχα, όπου το θρησκευτικό συναίσθημα τονώνεται από την Ανάσταση του θεανθρώπου, οι κάτοικοι μέσα από τη ξεχωριστή αυτή εκδήλωση βρίσκουν ευκαιρία να εντάξουν τον κορυφαίο Άγιο και προστάτη τους στις εκδηλώσεις της Λαμπρής.
Έτσι τη Δευτέρα του Πάσχα μετά το μεσημεριανό γεύμα, μια μεγάλη πομπή, που αποτελείται κυρίως από αυτούς που έχουν πλειοδοτήσει για να έχουν το μεγάλο προνόμιο να κουβαλούν την εικόνα του Αρχαγγέλου, αλλά και πλήθος άλλων πιστών, περνούν από όλα τα σπίτια του ορεινού χωριού του Θεολόγου, προκειμένου όλοι να δεχθούν την Χάρη του και να προσκυνήσουν την εικόνα του.
Γιατί τη μέρα αυτή η εικόνα του Αγίου μεταφέρεται με τα πόδια από το Θεολόγο στο Μοναστήρι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στη θέση «Λιβάδι».
Οι χωριανοί κατευοδώνουν τον Άγιο ενώ η πομπή από ιερείς, ψάλτες και πιστούς πεζοπορώντας μέσα από το μονοπάτι, φτάνει στο μοναστήρι μετά από πορεία 3 ωρών.
Εκεί ακολουθεί θεία λειτουργία, εσπερινός και μέσα σε μια χαρμόσυνη ατμόσφαιρα που φέρνει και το Αναστάσιμο μήνυμα, ο κόσμος χαίρεται και το γλέντι αρχίζει με κεράσματα, φαγητό, δωρεές και τάματα.
Οι πανηγυρισμοί κρατούν όλη τη νύχτα και το επόμενο πρωινό όλοι οι προσκυνητές παίρνουν πάλι το δρόμο της επιστροφής για το χωριό τους. Φτάνουν το απόγευμα όπου πάλι όλοι οι κάτοικοι ετοιμάζουν τιμητική υποδοχή για την εικόνα του Αγίου τους στην είσοδό του χωριού. Οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα, διαβάζονται ευχές και τροπάρια, οι πιστοί ανταλλάσουν ευχές, χειραψίες και «Χριστός Ανέστη», ενώ ακολουθεί δεξίωση υποδοχής στο μετόχι του Αρχαγγέλου.
Για βρέξε Απρίλιμ'
Η εκδήλωση αυτή λαμβάνει χώρα την Τρίτη του Πάσχα στο μικρό χωριουδάκι στα «Καλύβια» Λιμεναρίων, που είναι ένας μικρός οικισμός λίγο έξω από τα Λιμενάρια, ακολουθώντας τον παλιό δρόμο προς το ορεινό χωριό των Μαριών.
Ο οικισμός βρίσκεται σε απόσταση 1500 μέτρων από τη θάλασσα και εκεί συγκεντρώνεται όλο το χωριό μετά την πρωινή θεία λειτουργία. Ακολουθεί λιτάνευση των εικόνων σε όλο το χωριό και έπειτα όλοι μαζεύονται γύρω από το αιωνόβιο πλατάνι στην κεντρική πλατεία του. Με επικεφαλής την κορυφαία του χορού, που είναι πάντοτε γυναίκα, συμβολισμός στη γονιμότητα και τη ζωή, νέοι και γεροντότεροι δίνουν τα χέρια σε ένα μεγάλο κύκλο. Τα χέρια υψώνονται ψηλά και επικλητικά προς τα πάνω, ενώ ακολουθούν αργά και ορχηστρικά βήματα από τους συμμετέχοντες.
Όλοι τραγουδούν: «Τώρα είναι Μάης και Άνοιξη, τώρα είναι καλοκαίρι για βρεξ’ Απρίλημ΄ δεύτερο και Μάης καμιά βολέτσα. Τώρα Χριστός Ανέστη, τώρα Αληθώς Ανέστη».
Τραπέζια στρώνονται και οι παρευρισκόμενοι μετά το χορό απολαμβάνουν το ντόπιο τσίπουρο και τους μεζέδες που προσφέρουν οι επίτροποι της εκκλησίας.
Πρόκειται για ένα χορό που έχει τις ρίζες του στα αρχαία χρόνια και στον αιώνιο κύκλο της ζωής, που έχει να κάνει με τη φθορά αλλά και με την αναγέννηση της γης με τη βροχή, που θα κάνει το σπόρο να καρπίσει και θα δώσει πάλι ζωή. Είναι χορός με θρησκευτικό περιεχόμενο. Το άσμα είναι μια δέηση στη φύση, στον Απρίλη μήνα, που θα προσφέρει τη ζωογόνα λυτρωτική του βροχή στους ανθρώπους, τα ζωντανά και στη γη. Γίνεται επίκληση στη γονιμότητα που θα κάνει το σπόρο να πέσει στη γη και αυτή να δώσει πλούσια τα αγαθά της στους κατοίκους, βοηθώντας στην επιβίωσή τους.
Η εκδήλωση αυτή παρουσιάζει μια διαφορετικότητα και μια πρωτοτυπία που θα ενθουσιάσει τον επισκέπτη. Μην τη χάσετε!!!
Μοναστήρια & Εκκλησίες
Η Θάσος έχει τρία μεγάλα μοναστήρια και πάνω από 60 εκκλησίες, μεγάλες και μικρές. Κάθε χωριό έχει τουλάχιστον μια εκκλησία για κάθε θρησκευτική εκδήλωση.
Σε ολόκληρο το νησί, σε κάθε μικρό λόφο, στις κορυφές των βουνών, στα καταπράσινα δάση στις δαντελένιες παραλίες, υπάρχουν διασκορπισμένες μικρές και μεγαλύτερες εκκλησίες και ξωκλήσια. Ξεχωρίζουν από το ολόλευκο χρώμα τους και τα καμπαναριά τους. Περιμένουν εκεί τον προσκυνητή που θέλει να προσευχηθεί, να ανάψει το κεράκι του και να έρθει σε επαφή με το θείο, σε μια ατμόσφαιρα γαλήνης και ηρεμίας μέσα στη φύση.
Είναι τόσες πολλές σε αριθμό, που δύσκολα θα μπορέσετε να τις επισκεφθείτε όλες στο σύντομο χρόνο των διακοπών σας. Σας παρουσιάζουμε εδώ μερικές που κατά την άποψή μας πραγματικά αξίζει να επισκεφθείτε.
| Μοναστήρια | Του Αρχάγγελου Μιχαήλ Του Αγίου Παντελεήμονος Η Παναγούδα των Μαριών | ||
| Εκκλησίες | Της Παναγίας στην Παναγία Της Παναγίας στο Ραχώνι | ||
Μοναστήρια
Του Αρχάγγελου Μιχαήλ
Το μοναστήρι του Μιχαήλ Αρχάγγελου δεσπόζει επιβλητικό στην κορυφή του βράχου μεταξύ της περιοχής Αστρίδος και Αλυκής. Η αγριότητα του τοπίου, το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου και η θέα των βράχων κάτω από τη μονή, δημιουργούν ένα μυστηριακό περιβάλλον. Πρόκειται για ένα από τα μοναδικά απομεινάρια από τα αγιορείτικα μετόχια της μονής Φιλοθέου στην περιοχή του Θεολόγου. Για την ίδρυση του μοναστηριού, καθώς και για την αναβλύζουσα πηγή του αγιάσματος που βρίσκεται ακριβώς κάτω από τα απόκρημνα βράχια σε μια σπηλιά μέσα στη θάλασσα, υπάρχουν πλήθος θρύλων που αξίζει να αναφέρουμε.
Το θαυματουργό αγίασμα
Το 1090 μ.χ στην περιοχή αυτή ασκήτευε ο όσιος Λουκάς, όπου έκτισε μικρό εκκλησάκι, στην περιοχή του σημερινού Αϊ –Γιάννη, προς τιμήν του Ιωάννη του Θεολόγου απ΄όπου πήρε το όνομά του και το χωριό Θεολόγος. Μετά από δεκατέσσερα χρόνια ασκητικής ζωής στην περιοχή, ενοχλημένος από τη συμβίωση με τους κατοίκους και επιθυμώντας πραγματικά να μονάσει, ο όσιος, εγκατέλειψε το Θεολόγο και εγκαταστάθηκε στην Περιοχή της «Βαθείας Ποταμιάς» όπου είναι το σημερινό μοναστήρι του Αρχαγγέλου. Εκεί παρουσιάστηκε ο Αρχάγγελος Μιχαήλ και αφού προανήγγειλε το θάνατο του Οσίου σε τρία έτη, του έδωσε εντολή να κτίσει μικρό ναό προς τιμήν του. Θέλοντας μάλιστα να πείσει για την παρουσία του τον Όσιο Λουκά, χτύπησε ένα βράχο με το ραβδί του, από όπου αμέσως ανέβλυσε αγίασμα το οποίο θεράπευε κάθε νόσο. Από εκείνη τη μέρα, πλήθος ανθρώπων συνέρρεαν εκεί προκειμένου να θεραπευθούν και να δοξάσουν τη χάρη του.
Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, οι Οθωμανοί κατέλαβαν και τη Θάσο. Παρά την πίεση των κατακτητών οι πιστοί εξακολουθούσαν να επισκέπτονται το ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και να προσκυνούν τη χάρη του. Οι κατακτητές, ενοχλημένοι από τη διαρκώς εξαπλούμενη φήμη της ίασης των ανθρώπων, αμαύρωσαν και μόλυναν την πηγή του αγιάσματος, η οποία στέρεψε αμέσως, ενώ ο αλλόθρησκος που έκανε την αποτρόπαιη αυτή πράξη, κεραυνοβολήθηκε και έπεσε νεκρός μπροστά στην πηγή. Την επόμενη μέρα, ο ιερέας Δημήτριος και πιστοί δέχτηκαν το όραμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που τους διέταξε να καθαρίσουν το ναό από το μίασμα του νεκρού απίστου. Κατόπιν ο Αρχάγγελος, υπέδειξε τον τόπο -μια σπηλιά μέσα στα βράχια κάτω ακριβώς από το μοναστήρι- όπου νέο αγίασμα θα ανέβλυζε. Οι πιστοί με τον ιερέα κατέβηκαν και μπήκαν με τα γόνατα προσκυνώντας μέσα στη σπηλιά, για το λόγο αυτό ο τόπος ονομάστηκε «ΓΟΝΑΤΕΣ». Ο θρύλος έκτοτε λέει πως όποιος κατεβεί στη σπηλιά και πιει από το θαυματουργό αγίασμα, θεραπεύεται.
Ο Τίμιος Ήλος
Η παρουσία και τα θαύματα του Αρχάγγελου Μιχαήλ στον τόπο αυτό είναι στενά συνδεδεμένη με την ιστορία του Τιμίου Ήλου, του καρφιού δηλαδή που μπήκε στο δεξί χέρι του Χριστού πάνω στο Σταυρό στο μαρτύριο του στο Γολγοθά. Αυτό το ιερό κειμήλιο μαζί με πολλά άλλα, αφιέρωσε αρχικά ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου Νικηφόρος Βοτανειάτης στη μονή Φιλοθέου του Αγίου Όρους προς στήριξη και ενίσχυσή της.
Μετά την άλωση τα αγιορείτικα μοναστήρια βρέθηκαν σε μεγάλη ανέχεια. Έτσι αποφασίστηκε η λιτάνευση των ιερών κειμηλίων από τη μονή Φιλοθέου στις ηγεμονίες της Βλαχίας, για να ζητήσουν ενίσχυση. Οι μοναχοί που ανέλαβαν αυτή την πρωτοβουλία, απέπλευσαν από το μοναστήρι με προορισμό την Κωνσταντινούπολη. Δυνατή θαλασσοταραχή οδήγησε το πλοίο στην περιοχή της μονής Αρχαγγέλου στη Θάσο. Εκεί έπεσαν στα χέρια πειρατών, που τους βασάνισαν και τους σκότωσαν όλους. Πριν όμως συμβεί αυτό πρόλαβαν και έκρυψαν τα ιερά κειμήλια σε μυστικό τοιχίο μέσα στη μονή του Αρχαγγέλου.
Η πρώτη ανεύρεση των ιερών κειμηλίων έγινε τυχαία, όταν ένας ντόπιος μετά από όραμα του Αρχαγγέλου πήγε στη θέση Γονατές για να προσκυνήσει στο ιερό αγίασμα και να θεραπευτεί. Οι ντόπιοι παρέδωσαν τα ιερά αντικείμενα στον τοποτηρητή της μονής Φιλοθέου, παραλείποντας να παραδώσουν τον Τίμιο Ήλο, που ξέχασαν πάνω σε μια αγριελιά.
Ένας ντόπιος βοσκός αργότερα μαζί με το γιό του, αφού εξακολουθούσαν να βλέπουν για πολλές νύχτες ένα δυνατό φως στην αγριελιά, πήγαν στην περιοχή, βρήκαν και παρέδωσαν στον πνευματικό του Θεολόγου, Θεωνά, το ιερό κειμήλιο. Αμέσως αυτό μεταφέρθηκε στη μονή Φιλοθέου στο Άγιο Όρος. Η παράδοση μάλιστα αναφέρει, ότι ο Αρχάγγελος ο ίδιος, αφού επέπληξε το Θεωνά για την πράξη του, πήρε από τη μονή Φιλοθέου τον Τίμιο Ήλο και τον μετάφερε πάλι στο μοναστήρι του στη Θάσο, όπου βρίσκεται μέχρι και σήμερα .Μάλιστα φυλάσσεται σε μια εικόνα (εξαπτέρυγο) που κατασκεύασε αργότερα ο Βούλγαρος ιερέας Αναστάσιος, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον Αρχάγγελο, για τη θεραπεία του από μακροχρόνια ασθένεια.
Οι κάτοικοι του Θεολόγου, σε ανάμνηση της δεύτερης αυτής ανεύρεσης του ιερού κειμηλίου και της μεταφοράς του από τον ίδιο τον Αρχάγγελο στο μοναστήρι, που έγινε τη Δευτέρα της Ανάστασης του Κυρίου, μεταφέρουν την εικόνα από το μοναστήρι στο χωριό τους με λιτανεία και πορεία και την επιστρέφουν τη Τρίτη της Διακαινησίμου με την ίδια πομπή στο Μοναστήρι.
Οι κάτοικοι του Θεολόγου, πιστεύουν βαθειά στον προστάτη τους Αρχάγγελο Μιχαήλ και καταφεύγουν σ΄αυτόν για την αντιμετώπιση κάθε δυσκολίας.
Τον Οκτώβριο του 1974 έρχονται στη μονή οι πρώτες 7 μοναχές με επικεφαλής την ηγουμένη Εφραιμία έκτοτε το μοναστήρι λειτούργει με κοινοβιακό τρόπο, ως γυναικείο ησυχαστήριο που εξαρτάται πνευματικά από τη μονή Φιλοθέου του Αγίου Όρους.
Σύγχρονα θαύματα
Στο πέρασμα των χρόνων η φήμη της μονής εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ο μικρός ναός που υπήρχε αρχικά, δε λειτουργεί σήμερα, καθώς έχει αντικατασταθεί από ένα μεγαλύτερο και λαμπρότερο οικοδόμημα, αλλά και καινούργιους ξενώνες, ικανούς να παρέχουν φιλοξενία στους χιλιάδες επισκέπτες που φτάνουν εδώ, ζητώντας τη χάρη του Αγίου. Τη σύγχρονη φήμη του το Μοναστήρι την αντλεί από πλήθος μαρτυρίες πιστών, που ήρθαν εδώ χτυπημένοι από δύσκολες και επώδυνες ασθένειες και βρήκαν ανακούφιση και παρηγοριά. Παραθέτουμε εδώ κάποιες μαρτυρίες καθώς ο περιορισμένος χώρος αλλά και ο σκοπός της παρουσίασης αυτής δεν μας επιτρέπει να τις αναφέρουμε όλες.
«Κατάγομαι από την Ποταμιά Θάσου και μένω τώρα στα Κάτω Πατήσια στην Αθήνα .Είχα έρθει στον Αρχάγγελο για να προσκυνήσω και ήμουν απελπισμένη. Είχα ήδη 2 χρόνια παντρεμένη και δεν μπορούσα να αποκτήσω παιδί. Οι γιατροί δεν μου έδιναν καμία ελπίδα. Εδώ στο μοναστήρι, μια μοναχή με παρηγόρησε και με συμβούλεψε, λέγοντας, πως αν πιστέψω στον Αρχάγγελο μπορεί να με βοηθήσει. Εγώ στην αρχή είχα τις αμφιβολίες μου. Μετά όμως πίστεψα και πράγματι μετά από μερικούς μήνες ήρθε το πρώτο παιδί. Από τότε απέκτησα άλλα δύο παιδιά. Άλλαξε η πορεία της ζωής μου και πλησίασα περισσότερο το Θεό.»
Αναφέρει η κ. Μαρία Χαλανούλη–Τερτίπη από τα Κάτω Πατήσια τον Αύγουστο του 1992
«Σας φέραμε την Αθανασία που την έσωσε ο Αρχάγγελος. Στις 17 Μάιου του 1992, το κοριτσάκι μας η Αθανασία 3 ετών έπεσε από ταράτσα 4 μέτρων ύψους και αμέσως μεταφέρθηκε σε αφασία στο κεντρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Κατά την διάρκεια της μεταφοράς του το παιδί κρατούσε την εικόνα του αρχαγγέλου Μιχαήλ, που ήταν καρφιτσωμένη πάνω του. Στο Νοσοκομείο οι γιατροί μας απέλπισαν για την σωτηρία του. Παραδόξως όμως, το παιδί άρχισε να συνέρχεται και ζητούσε συνεχώς την εικόνα που του είχαν αφαιρέσει οι γιατροί από πάνω του. Ταυτόχρονα, αισθανόταν την παρουσία του Αρχαγγέλου μέσα στο θάλαμο και μας έλεγε: Μην κλείνετε την πόρτα αφήστε εδώ τον Αρχάγγελο τον θέλω κοντά μου.»
«Το παιδί Τον έβλεπε ενώ εμείς δεν βλέπαμε τίποτε. Τελικά ο Άγιος έκανε το θαύμα του και έσωσε το παιδί μας από βέβαιο θάνατο. Τώρα είναι τελείως καλά και ήρθαμε να Τον ευχαριστήσουμε για το μεγάλο δώρο που μας έκανε.»
Διηγείται η κ. Μαρία Ιγντιάδου από την Θεσσαλονίκη
Του Αγίου Παντελεήμονος
Παρακάμπτοντας το κεντρικό οδικό δίκτυο και διασχίζοντας το χωριό του Πρίνου στρίβοντας στο Μικρό Καζαβίτι δεξιά, μετά από 15λεπτη ανηφορική διαδρομή με το αυτοκίνητο, σε ένα πρόσφατα ασφαλτοστρωμένο φαρδύ και σύγχρονο δρόμο, και σε υψόμετρο 730 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, ο επισκέπτης αντικρίζει το Μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα.
Ο κυρίως Ναός που χτίστηκε το 1843 έγινε το 1987 γυναικείο Μοναστήρι. Μάλιστα η πρώτη μοναχή που βρέθηκε εδώ, η μοναχή Ελισάβετ, ανέφερε πως έπειτα από παρέμβαση και υπόδειξη του Αγίου σε όραμα, κτίστηκαν πέντε νέα κελιά για την φιλοξενία των επισκεπτών που έφταναν εδώ για να προσκυνήσουν τη χάρη του.
Το πετρόχτιστο κτήριο δεσπόζει στην κορυφή του βουνού. Η θέα από εκεί είναι μοναδική. Ο επισκέπτης αντικρίζει την κοιλάδα και το χωριό του Πρίνου, ενώ όταν ο καιρός το επιτρέπει ατενίζει την πόλη της Καβάλας απέναντι, αλλά και τη θάλασσα πέρα μακριά μέχρι τη χερσόνησο του Άθω και το Άγιο Όρος στο βάθος του ορίζοντα.
Το Μοναστήρι ανακαινίστηκε πρόσφατα και έγινε φιλικότερο προς τον επισκέπτη. Εκεί στο νότιο τοίχο του, ένας μικρός πλακόστρωτος ανηφορικός διάδρομος οδηγεί σε μια σκοτεινή σπηλιά παγωμένη ακόμη και το καλοκαίρι.
Σταλαχτίτες και σταλαγμίτες, δημιούργησαν από αιώνες μια φυσική γούρνα από όπου αναβλύζει αγιασμένο νερό το «αγίασμα» το οποίο κατά τους πιστούς είναι θαυματουργό.
Ο θρύλος λέει, πως ο ναός κτίστηκε έπειτα από παραγγελία εύπορου γαιοκτήμονα του νησιού, προς τιμήν του Αγίου Παντελεήμονα που θεωρείται ιαματουργός και προστάτης από κάθε πιθανή ασθένεια. Αρχικά το κτίσιμο του ναού ξεκίνησε σε τοποθεσία τριών χιλιομέτρων μακριά από το σπήλαιο. Σε θαύμα και σε παρέμβαση του Αγίου κατά το θρύλο, οφείλεται το γεγονός ότι κάθε φορά που οι εργάτες ξεκινούσαν το κτίσιμο του ναού σ΄αυτό το σημείο αντίκριζαν το επόμενο πρωινό γκρεμισμένο ότι είχαν κτίσει και χαμένα τα εργαλεία τους. Μια μέρα και αφού ακολούθησαν τα αποτυπώματα από πατημασιές στο έδαφος βρέθηκαν στη θέση που έμελε να γίνει ο νέος ναός. Εκεί βρέθηκαν και όλα τους τα εργαλεία.
Έτσι χτίστηκε ο ναός και στο σπήλαιο που το συντροφεύει από τότε, οι πιστοί για να πάρουν την ευλογία του Αγίου τοποθετούν κλωστές και κομμάτια από ύφασμα αλλά και τα ίδια τα ρούχα των αγαπημένων τους, που επιθυμούν να γίνουν καλά από ασθένειες, και πίνουν αγιασμό από την πηγή που βρίσκεται μέσα στη σπηλιά.
Στις 27 Ιουλίου γιορτάζεται η μνήμη του Αγίου Παντελεήμονα και οι πιστοί μεταφέρουν στους ώμους τους, πεζοί, την θαυματουργή εικόνα, από το Μικρό Καζαβίτι στο μοναστήρι από ένα ανηφορικό και δύσβατο μονοπάτι. Πλήθος κόσμου ακολουθεί την πομπή.
Η συμμετοχή είναι μεγάλη διότι ο Άγιος Παντελεήμων σύμφωνα με μαρτυρίες πιστών θεωρείται υπεύθυνος για μια σειρά από θαύματα.
Σύγχρονα θαύματα
Η Κ.Ζ σε επιστολή της προς τον πατέρα Γεώργιο ηγούμενο του μοναστηριού αναφέρει ότι με την το 1985. Οι γιατροί στην Ελλάδα διέγνωσαν μεγάλο όγκο στο πόδι της και της έδιναν ελάχιστες ελπίδες ζωής. Κατέφυγε στην Αγγλία όπου υποβλήθηκε σε αποτυχημένη εγχείρηση αφαίρεσης του όγκου. Μετά την επιστροφή της ένιωθε αδυναμία και υπέφερε από φριχτούς πόνους. Μέσα στην απελπισία της ανέβηκε στο μοναστήρι όπου το ίδιο βράδυ την επισκέφθηκε ο Άγιος και της είπε πως δεν θα πονέσει ξανά.
Ταραγμένη στράφηκε προς το σύζυγό της και το ρώτησε αν είδε κάποιον μέσα στο δωμάτιο, αλλά της απάντησε αρνητικά. Τότε πραγματικά πίστεψε πως με την παρέμβαση του Αγίου θα γινόταν καλά όπως και έγινε. Κάθε φορά που ανέβαινε στο μοναστήρι, παρατηρούσε όλο και μεγαλύτερη βελτίωση στην υγεία της. Σήμερα είναι τελείως καλά και δεν χρησιμοποιεί κανένα βοήθημα για να περπατά. Δοξάζει τη μνήμη του Αγίου και Τον ευχαριστεί για την θεία του Χάρη.
Προσκυνητής από το γειτονικό χωριό του Σωτήρα αναφέρει, πως με τη βοήθεια του Αγίου θεραπεύτηκε από ακατάσχετη αιμορραγία που απειλούσε τη ζωή του, αφού ήπιε από το θαυματουργό αγίασμα που βρίσκεται στη σπηλιά μέσα στο βουνό δίπλα από το ναό.
Πολλές άλλες μαρτυρίες αναφέρουν επίσης ότι κατά την διάρκεια της λειτουργίας στη μνήμη του, ο Άγιος έκανε αισθητή την παρουσία του με το να κουνά τα καντήλια που υπήρχαν στην είσοδο του ναού, και πολλά άλλα. Οι μαρτυρίες αυτές των πιστών, τους κάνουν να συγκεντρώνονται στις 27 Ιουλίου στο γραφικό αυτό τόπο, για να προσευχηθούν και να τιμήσουν τη μνήμη του Αγίου σε ένα μοναδικό λαϊκό πανηγύρι.
Η Παναγούδα των Μαριών
Για τον επισκέπτη που θα ήθελε να βρεθεί σε αυτό το υπέροχο μοναδικό Μοναστήρι, κτισμένο σε ένα τοπίο μέσα στις αγριελιές και τα πεύκα, αρκεί μόνο να κάνει μια μικρή παράκαμψη δεξιά από τη γέφυρα που θα συναντήσει σε απόσταση 14 χιλιομέτρων από το χωριό Πρίνος με κατεύθυνση προς τα Λιμενάρια. Εκεί ένας ασφαλτοστρωμένος, ανηφορικός δρόμος 11 χιλιομέτρων, θα τον οδηγήσει σε ένα ορεινό γραφικό χωριουδάκι τις Μαριές Θάσου. Τέσσερα χιλιόμετρα πριν την είσοδο στο χωριό Μαριές και ακολουθώντας το στενό τσιμεντοστρωμένο δρομάκι αριστερά (υπάρχει βέβαια και σχετική σήμανση) ο προσκυνητής θα βρεθεί στο Μοναστήρι της Κοίμησης της Θεοτόκου, που δεσπόζει στην κορυφή του μικρού λόφου.
Η είσοδος στο χώρο απλή και λιτή, προϊδεάζει τον επισκέπτη για το τι θα συναντήσει στο εσωτερικό. Πετρόχτιστα πεζούλια, σκιερές κληματαριές, ασβεστωμένες αυλές κατάφυτες με κάθε είδους λουλούδι, μια μικρή ταπεινή βρύση, όλα οδηγούν στον κεντρικό ναό που δεσπόζει, όχι για την επιβλητικότητά του και την υπέρλαμπρη κατασκευή του, αλλά ακριβώς για τον αντίθετο λόγο. Για την απλότητα και την ταπεινότητα που αποπνέει. Μόνο κατάνυξη και αγαλλίαση νιώθει ο επισκέπτης με την είσοδό του στο ναό. Το φώς λιγοστό, μόνο από τα καντηλέρια και τα κεριά που ανάβουν οι πιστοί, οι μορφές των Αγίων εικόνων επιβλητικές, ησυχία παντού, που διαταράζεται μόνο από το κελάρυσμα της πηγής του αγιάσματος που υπάρχει μέσα στο ναό.
Κατά την έξοδο από τον κυρίως ναό που είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, στα αριστερά υπάρχει το πρόσφατα κατασκευασμένο αρχονταρίκι με τη βιβλιοθήκη, όπου μπορεί κανείς να ξαποστάσει, καθώς και το εκκλησάκι του Τιμίου Προδρόμου που είναι σωστό κομψοτέχνημα. Στα αριστερά υπάρχουν οι ξενώνες, τα κελιά των μοναχών και οι βοηθητικοί χώροι.
Γραπτές μαρτυρίες για την ανέγερση του ναού στη σημερινή του θέση δεν έχουμε πριν από το 1813. Ωστόσο έπειτα από έρευνες, η ιδέα ο ναός να κτίστηκε πάνω στα ερείπια την αρχικής μικρής εκκλησίας, φαντάζει όλο και πιο αληθινή. Θρύλοι και παραδόσεις από προφορικές μαρτυρίες των κατοίκων όμως, αναφέρουν, ότι αρχικά η θέση του ναού ήταν στην περιοχή «Αχλάδι» πολύ πιο κάτω από τη σημερινή.
Οι κάτοικοι εκεί συνήθιζαν να γιορτάζουν και να τιμούν τη μνήμη της Παναγίας. Την παραμονή ενός τέτοιου πανηγυριού ένα μωρό μίλησε ξαφνικά και προέβλεψε σφαγές και θανάτους των κατοίκων από επιδρομές. Ο πανικός και ο φόβος κυριάρχησε. Όσοι δεν έφυγαν αμέσως, δέχτηκαν φοβερή επίθεση από «Αγαρηνούς» πειρατές και σφαγιάσθηκαν. Μέσα στη γενική αναταραχή, η εικόνα της Παναγίας χάθηκε με ανεξήγητο τρόπο.
Αργότερα ο θρύλος λέει, ότι η ίδια η Παναγία με τη μορφή μαυροφορεμένης γυναίκας με φωτοστέφανο, εμφανίστηκε σε ένα νεαρό τσομπάνο της περιοχής και υπέδειξε ότι πρέπει να χτιστεί νέα εκκλησία, εκεί που θα βρεθεί ξανά η χαμένη θαυματουργή εικόνα. Πραγματικά, σε ένα θάμνο εκεί κοντά, που ανέβλυζε μύρο, βρέθηκε η εικόνα αλλά και θαυματουργή πηγή με το αγίασμα. Έτσι οι κάτοικοι έχτισαν εκεί ένα μικρό ξωκλήσι αρχικά, μέσα στο οποίο τοποθέτησαν την εικόνα της Παναγίας δίπλα στην πηγή του αγιάσματος.
Το ξωκλήσι για πολλά χρόνια ήταν ένα απλό μεμονωμένο κτίσμα. Το 1813 ανακαινίστηκε ενώ χρόνια αργότερα το 1974 μετατράπηκε σε ναό και σταδιακά σε μοναστήρι, με προσθετικές εργασίες κτισμάτων που ολοκληρώθηκαν πρόσφατα.
Σύγχρονα θαύματα
Από τις εικόνες του ξύλινου τέμπλου του ναού ξεχωρίζει βέβαια η ιστορική και θαυματουργή εικόνα της Παναγίας από κυρομαστίχη, από την οποία πήρε το όνομά του και το μοναστήρι και που αποτελεί και τον ανεκτίμητο και μοναδικό θησαυρό του.
Για το προσκύνημα αυτής της εικόνας, άνθρωποι από όλα τα μέρη της χώρας μας φτάνουν εδώ για να προσκυνήσουν τη Χάρη της, αλλά και να διηγηθούν και μεταφέρουν προσωπικές μαρτυρίες για τα θαύματα της Παναγίας.
Ενδεικτικά θα αναφέρουμε κάποιες από αυτές της μαρτυρίες, ξεκινώντας από αυτή του ανώνυμου αγιογράφου της εκκλησίας. Η παράδοση αναφέρει πως ο αγιογράφος αυτός ήταν σοβαρά άρρωστος και προσευχόμενος στη Χάρη της, υποσχέθηκε πως αν γίνει καλά, θα αγιογραφήσει την εκκλησία. Από εξαιρετική ταπεινότητα και σεβασμό προς τη Θεοτόκο, όταν θεραπεύτηκε αγιογράφησε πράγματι ολόκληρο το ναό, χωρίς όμως πουθενά να αναφέρει το όνομά του. Φρόντισε βέβαια, σε ένα ειδικό πλαίσιο πάνω από το εσωτερικό της εισόδου του νότιου τοίχου, να περιγράψει τους λόγους που τον οδήγησαν σε αυτή του την πράξη ευγνωμοσύνης.
Άλλη διήγηση αναφέρει, πως ένας ντόπιος εισέβαλε στο ναό με σκοπό να κλέψει όλα τα πολύτιμα αφιερώματα από την εικόνα της Παναγίας. Παρόλο όμως που με ευκολία το έκανε, όταν προσπάθησε να διαφύγει δεν τα κατάφερε, αφού από την επέμβαση της Θεοτόκου, δεν μπορούσε να βρει την πόρτα της εξόδου. Ήταν μπροστά του αλλά δεν την έβλεπε. Μια γριούλα εμφανίστηκε μπροστά του και τον προέτρεψε να επιστρέψει αμέσως τα τάματα και να προσκυνήσει την εικόνα, ζητώντας συγχώρεση, όπως και έκανε. Έτσι, με την ειλικρινή μετάνοια βρήκε το δρόμο της εξόδου και έφυγε δοξάζοντας τη Χάρη της.
Η κα. Αμβέρσα Μαρίνου κάτοικος Μαριών αναφέρει, πως με την πίστη της στην εικόνα της Παναγίας και μετά το προσκύνημά της στο Μοναστήρι, θεραπεύτηκε από χρόνιο λεύκωμα που την ταλαιπωρούσε για τέσσερα χρόνια και δεν υποχωρούσε, παρόλο που υποβλήθηκε σε κάθε θεραπεία και είχε χάσει κάθε ελπίδα από τους γιατρούς. Τέλος υπάρχουν μαρτυρίες της κας Σγουρίδου Ευμορφίας από τα Λιμενάρια που αναφέρουν, ότι σε ηλικία 14 ετών υπέστη έντονο νευρικό κλονισμό. Η μητέρα της, την πήγε στο Μοναστήρι της Παναγίας και προσευχήθηκε αγρυπνώντας στο πλευρό της. Πράγματι η Παναγία έκανε το θαύμα της και η μικρή θεραπεύτηκε πλήρως.
Πολλές άλλες μαρτυρίες πιστών θα μπορούσαμε να αναφέρουμε για τα θαύματα που έγιναν στο χώρο αυτό, αλλά εκείνο που πραγματικά θα ενθουσιάσει τον επισκέπτη είναι το πέρασμά του από τον ιερό αυτό χώρο. Η θρησκευτική πίστη εξάλλου είναι βιωματική και η Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο χωριό Μαριές, προσφέρει αυτή τη μοναδική εμπειρία.
Εκκλησίες
Της Παναγίας στην Παναγία
Στο ορεινό χωριό της Παναγίας βρίσκεται και η ομώνυμη εκκλησία απ΄όπου πήρε και το όνομά του. Άλλωστε, έντονα συνδεδεμένη με τη θρησκευτική ζωή είναι κάθε δραστηριότητα των κατοίκων του χωριού. Η ονομασία του οικισμού αλλά και το γεγονός ότι στη γύρω περιοχή υπάρχουν πολλά (περισσότερα από 10) μικρά εξωκκλήσια, μας κάνει να αναφερθούμε εκτενέστερα δίνοντας περισσότερες πληροφορίες στον επισκέπτη που θα θελήσει να κάνει μια μικρή περιήγηση, ή προσκύνημα σε αυτά.
Ξεχωρίζουν, το εξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου που είναι κτισμένο το 1818, το εξωκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, του Αγίου Χαραλάμπους, που είναι κτισμένο το 1820, του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου που είναι κτισμένο το 1825, του Αγίου Παντελεήμονα, του Αγίου Γεωργίου που κτίστηκε το 1830, του Αγίου Ιωάννη που είναι κτισμένο το 1835 και της Παναγίας που κτίστηκε το 1845.
Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού αποτελεί μεγάλο κεφάλαιο της θρησκευτικής ιστορίας του τόπου. Δυστυχώς δεν είναι γνωστή από τις ιστορικές πηγές η ακριβής ημερομηνία της ανέγερσής του, αν λάβουμε όμως υπόψη μας ότι το χωριό πήρε το όνομά του από την εκκλησία, τότε η ανέγερση τοποθετείται πριν από το 1821, έτος έναρξης της Ελληνικής επανάστασης.
Η εκκλησία σύμφωνα με την παράδοση, εγκαινιάστηκε από το μητροπολίτη Άνθιμο.
Τον 18ο αιώνα, οι κάτοικοι της αρχαίας πόλης της Θάσου (σημερινός Λιμένας) αναγκάστηκαν λόγω πειρατικών επιδρομών, να φύγουν προς το εσωτερικό του νησιού και να εγκατασταθούν στην Παναγία, ενώ οι υπόλοιποι κάτοικοι έφτασαν στην Παναγία το 1770 όταν φάνηκε ο ρωσικός στόλος. Έτσι λοιπόν αυξήθηκε σημαντικά ο πληθυσμός του χωριού και δημιουργήθηκε η ανάγκη για μεγαλύτερη εκκλησία.
Οι εργασίες άρχισαν το 1831, υπό την επίβλεψη και την εργασία καστοριανών μαστόρων, οι οποίοι γνώριζαν άριστα την εκκλησιαστική αρχιτεκτονική. Χρήματα για το ξεκίνημα των εργασιών έδωσαν οι προύχοντες Σωτήριος Αυγουστής, Αυγερινός και Χατζής Κωνσταντίνος, του οποίου υπάρχει επιτύμβια πλάκα στον περίβολο της εκκλησίας. Επειδή όμως τα χρήματα αυτά δεν έφταναν για την αποπεράτωση του επιβλητικού αυτού ναού, ζητήθηκε βοήθεια από το Άγιο Όρος. Η μονή που βοήθησε ήταν αυτή του Βατοπεδίου, που ήταν και η πιο εύρωστη οικονομικά. Έτσι η εκκλησία παρέμεινε ημιτελής ως προς το ύψος της. Το 1881 ολοκληρώθηκε και το νέο ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, που φιλοτεχνήθηκε από βολιώτες τεχνίτες. Οι καστοριανοί τεχνίτες έδωσαν στην εκκλησία πολλά χαρακτηριστικά των βυζαντινών εκκλησιών της Καστοριάς. Ο τρούλος είναι υπερυψωμένος και οκταγωνικός. Η κόγχη του Αγίου Βήματος είναι επίσης οκταγωνικό ημικύκλιο. Το μήκος της φτάνει τα 27,50 μέτρα και το πλάτος της 18,60 ενώ το ύψος της φτάνει τα 18 μέτρα.
Οι τοίχοι είναι κτισμένοι με μαρμάρινες πλάκες από την περιοχή της Παναγίας. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι έχουν χρησιμοποιηθεί μαρμάρινες πέτρες από ερείπια αρχαίων ναών της Θάσου. Ο ρυθμός του ναού είναι βασιλική με τρούλο, με τρία εσωτερικά κλίτη και με ημικυλινδρικούς θόλους. Δεξιά και αριστερά του νάρθηκα υπάρχουν δύο μικροί χώροι που ονομάζονται «γριγίτικα», δηλαδή χώροι για τις ηλικιωμένες γυναίκες του χωριού. Το ένα από αυτά είναι αφιερωμένο στον Άγιο Χαράλαμπο.
Ο ναός έχει πέντε εισόδους, μια κεντρική μεγάλη από το δυτικό μέρος και τέσσερις που οδηγούν στα πλαϊνά κλίτη. Μέσα στο ναό και σε περίοπτη θέση υπάρχει εικόνα της Θεοτόκου με ένδειξη που φέρει την ημερομηνία 1814 και με την προσωνυμία Πανταβλεπούσα. Η Παναγία είναι γνωστή με διάφορα τιμητικά προσωνύμια σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Το συγκεκριμένο προσωνύμιο της Παναγίας είναι μοναδικό και δεν απαντάται πουθενά αλλού στην επικράτεια.
Από την παραμονή του 15Αγουστου αλλά και ανήμερα, γίνεται εδώ λαμπρό προσκύνημα. Χιλιάδες επισκέπτες συρρέουν από όλη τη χώρα αλλά και οι ντόπιοι πλαισιώνουν αυτές τις λαμπρές εκδηλώσεις στη μνήμη της Μεγαλόχαρης. Το «κουρμπάνι» ή «κλουμπάνι» αφού διαβαστεί και αγιαστεί από τους ντόπιου ιερείς, μοιράζεται δωρεάν στους πιστούς. Ακολουθεί γλέντι και χορός στις γειτονικές ταβέρνες της περιοχής. Η 15θήμερη νηστεία τερματίζεται και όλοι ντόπιοι και ξένοι, δοκιμάζουν το παραδοσιακό κατσικάκι σούβλας που αποτελεί ξεχωριστό τοπικό έδεσμα. Είναι έντονο το παραδοσιακό στοιχείο της Ελληνικής ψυχής, που πάντα συνδυάζει την έντονη θρησκευτικότητα με τη χαρά και την γιορτή. Σε αυτή τη γορταστική ατμόσφαιρα αξίζει να συμμετέχουν οι επισκέπτες προκειμένου να ζήσουν από κοντά αυτή τη μοναδική εμπειρία που θα τους μείνει αξέχαστη.
Της Παναγίας στο Ραχώνι
Στον ορεινό οικισμό του Ραχωνίου και αφού ακολουθήσουμε μια ανηφορική διαδρομή μέσα από μια δασώδη έκταση με καστανιές και μουριές, αντικρίζουμε στην είσοδο του χωριού, την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Η πετρόκτιστη εκκλησία που ξεπροβάλλει ολόλευκη μέσα από τη ρεματιά και πλαισιώνεται από δροσερές πηγές με γάργαρο νερό, είναι απομεινάρι της ιδιοκτησίας των μοναστηριών του Αγίου Όρους στο νησί της Θάσου. Πρόκειται για το μετόχι της Μονής Βατοπεδίου στο χωριό με την αρχική ονομασία «Βουλγάρου».
Από τις σωζόμενες πηγές δεν υπάρχει ακριβής ημερομηνία ανέγερσης του ναού, τοποθετείται όμως αυτή, στις αρχές του 19ου αιώνα. Ο θρύλος αναφέρει, πως μια τυφλή κοπέλα ήπιε νερό από την πηγή που ανέβλυζε στον τόπο αυτό και έπλυνε το πρόσωπό της με το αγιασμένο νερό. Αμέσως θεραπεύτηκε από την ασθένειά της και για να δείξει την ευγνωμοσύνη της στην Παναγία, έκτισε την εκκλησία κάτω από την Αγία Τράπεζα της οποίας αναβλύζει το αγίασμα ακόμα και σήμερα.
Κάθε χρόνο τον 15Αυγουστο, στη μνήμη της Κοιμήσεως της Θεοτόκου γίνεται εδώ τριήμερος λαμπρός εορτασμός με τη συμμετοχή όλων τον κατοίκων. Από την παραμονή, έξω από το ναό που είναι πλημμυρισμένος από προσκυνητές, βράζουν τα μεγάλα καζάνια με το κουρμπάνι το κοκκινιστό κρέας δηλαδή, που συνοδευόμενο από κάποιο ζυμαρικό προσφέρεται στους πιστούς σαν πρόσφορο και προς επίδειξη ευσπλαχνίας και συμμετοχής στη θεία χάρη. Οι περισσότεροι ντόπιοι κάτοικοι συμμετέχουν προσφέροντας το κρέας αλλά και βοηθώντας στην προετοιμασία του φαγητού, αφού πιστεύουν ότι με αυτό τον τρόπο υπηρετούν την Παναγία και προσδοκούν στη βοήθειά της. Μετά το τέλος της λειτουργίας, αρχίζει το γλέντι, που συνεχίζεται με παραδοσιακούς χορούς από τους τοπικούς χορευτικούς συλλόγους, αλλά και την ενεργή συμμετοχή του κόσμου.
Τη γιορτινή ατμόσφαιρα συμπληρώνουν πλήθος μικροπωλητών που περιστοιχίζουν το ναό και πουλούν την πραμάτεια τους, αλλά και οι ντόπιοι βρίσκουν εδώ την ευκαιρία να προωθήσουν τα παραδοσιακά προϊόντα του χωριού τους, όπως το γλυκό του κουταλιού καρυδάκι, το μέλι τους και τις θασίτικες πεντανόστιμες ελιές τους. Η ατμόσφαιρα αυτή δεν πρέπει να ξενίζει τον επισκέπτη. Τα πανηγύρια στο νησί, έχουν ακόμη μια αυθεντικότητα, μια ομορφιά και αγνότητα θα λέγαμε, που δεν έχει επηρεαστεί από τον καταναλωτισμό και την εμπορευματοποίηση των σύγχρονων κοινωνιών. Όλα αυτά αποτελούν για τους ντόπιους, «φυσικές δραστηριότητες» μέσα στα πλαίσια της γιορτής στη Θεοτόκο που υπεραγαπούν και τιμούν, αφού τη θεωρούν παρηγοριά για την αντιμετώπιση κάθε δυσκολίας. Επισκεφτείτε το Ραχώνι το 15Αύγουστο, για να πάρετε μια γεύση από αυτή τη μοναδική ατμόσφαιρα και γιατί όχι, να συμμετέχετε και εσείς ενεργά βιώνοντας μια αξέχαστη εμπειρία.
